Isteri pertama perlu tahu hak berpoligami elak teraniaya

BUKANLAH sesuatu yang asing pada hari ini apabila pasangan yang baru berkahwin bercerai dalam jangka waktu singkat. Kejutan perceraian itu bertambah lagi apabila mengenangkan bahawa pasangan berkenaan sudah pun menghabiskan masa bertahun-tahun untuk bercinta kemudian berkahwin dan mengakhirkannya dalam tempoh yang tidak diduga.

Bagaimanapun, bagi pasangan yang matang atau lama berumahtangga antara punca utama yang menyebabkan berlaku perceraian di kalangan mereka, selain faktor lazim yang lain adalah akibat keengganan pihak isteri untuk meneruskan kehidupan berumahtangga secara berpoligami

Ini ditambah dengan budaya dan tanggapan masyarakat Melayu di Malaysia yang begitu memandang serong kepada suami yang ingin berpoligami hinggakan terkadang kita seolah-olah menghantar isyarat yang salah kepada kaum lelaki bahawa mempunyai hubungan sulit secara tidak sah adalah lebih baik daripada berpoligami.

Berdasarkan pengalaman, ada terlalu banyak kes isteri memberontak dan tidak dapat menerima hakikat bahawa suaminya ingin berpoligami hinggakan sebahagiannya lebih rela menjalani kehidupan yang begitu sukar bersama anak selepas berlakunya perceraian.

Isteri pertama yang berasa tergugat dengan keinginan suaminya untuk berkahwin lagi akan memberikan kata dua kepada suami untuk menceraikannya jika suami tetap berhasrat untuk berkahwin lain. Dalam senario seumpama ini, sudah tentu keharmonian rumah tangga pasangan itu akan mula merudum dan menuju kepada perceraian kerana suami pula akan berasakan bahawa isteri sudah menyekat kemahuannya untuk berpoligami.

Sementara kita mengakui bahawa suami yang ingin berkahwin lebih daripada satu hendaklah memastikan mereka ini sesungguhnya berkemampuan untuk berpoligami dan perkahwinan itu tidaklah dalam apa juga keadaan akan memudaratkan isteri pertama dan anak, isteri juga hendaklah menerima hakikat bahawa mengizinkan suami berpoligami tidaklah bermakna bahawa mereka hilang segala-galanya dan berakhirlah kehidupan mereka.

Tanpa melihat perceraian sebagai satu pilihan, adalah baik untuk difikirkan, jika isteri pertama dapat menggunakan kebijaksanaannya dengan meletakkan syarat dimaktubkan dalam satu perjanjian yang menyatakan haknya sebagai isteri pertama kepada harta, pembahagian masa dan nafkah isteri dan anak jika poligami itu diteruskan suami daripada isteri mengambil pilihan yang lazim seperti melarikan diri, memberontak atau menuntut untuk bercerai.

Dengan ada perjanjian seumpama ini, isteri pertama akan dapat memastikan bahawa hak-haknya sebagai isteri pertama akan terbela pada setiap masa. Malah, tindakan mahkamah juga boleh diambil jika suami gagal atau melaksanakan keadilan kepada isteri pertama selepas suami berkahwin lain. Suami pula hendaklah memastikan bahawa perkahwinan dengan isteri yang baru tidak dijadikan alasan untuk mengabaikan tanggungjawabnya kepada isteri dan anak sedia ada.

Dalam banyak keadaan ramai isteri mengetahui bahawa bahagian faraid mereka adalah 1/8 jika mereka mempunyai anak dan 1/4 bahagian jika mereka tidak mempunyai anak tetapi ramai di kalangan wanita yang terlepas pandang bahawa jika suami berpoligami contohnya mempunyai dua isteri maka bahagian 1/8 isteri berkenaan akan dibahagi dua menjadi 1/16 bersama isteri yang baru atau dibahagi tiga jika suami berkahwin tiga menyebabkan bahagian isteri pertama menjadi kian mengecil. Walaupun isteri pertama boleh mendapatkan bahagian tambahan melalui tuntutan harta sepencarian, namun ia tetap tidak dapat mengelakkan daripada kemasukan nama isteri kedua dan anak-anaknya dalam geran rumah berkenaan.

Isteri pertama yang telah dengan usahanya membeli hartanah itu bersama suami, akhirnya terpaksa berkongsi pula pemilikan rumah berkenaan dengan isteri kedua dan anak tirinya. Apabila berhadapan situasi sebegini, lazimnya isteri yang mempunyai suami yang berpoligami merungut kerana bukan saja terpaksa berkongsi suami, tetapi juga berkongsi rumah yang pada asalnya milik mereka sendiri. Apabila berhadapan keadaan sebegini ramai isteri yang kecewa akan menyalahkan hukum faraid dan lebih rela pembahagian harta pusaka itu ditangguhkan daripada melihat nama madu dan anak tiri mereka juga berada dalam geran rumah berkenaan.

Justeru, bagi memastikan sumbangan isteri pertama yang bersama-sama bersusah payah dengan suami bagi tempoh yang lama dapat dilindungi daripada dituntut oleh isteri muda atau anak daripada isteri muda berkenaan, adalah perlu bagi suami yang ingin berpoligami menyatakan dengan jelas hak isteri pertama melalui Ikrar Harta Sepencarian atau Suratcara Hibah. Hukum syarak menyediakan banyak instrumen yang boleh diamalkan bagi menghargai sumbangan isteri dalam perkahwinan.

Barangkali kedangkalan kita dalam menggunakan kaedah itulah yang menyebabkan ramai isteri khususnya isteri pertama sering berasa teraniaya apabila berlaku keadaan suami yang berpoligami meninggal dunia.

Tanpa menggalakkan amalan poligami yang menjadi kepantangan sesetengah wanita, kita perlu menerima hakikat bahawa sudah tiba masa masyarakat Melayu kita menilai semula persepsi kita berkaitan poligami ini selaras dengan peruntukan undang-undang keluarga yang sedia ada di negeri yang mempunyai objektif bagi membina institusi keluarga tersusun dan bahagia.

Penulis, Ikbal Salam ialah peguam bela dan peguam cara Mahkamah Tinggi Malaya




Sumber : BHarian 29/04/2011