Aorta iliak - Organ pelvis terjejas

Jangan memandang remeh sekiranya anda sering mengalami kekejangan, kesakitan dan keletihan kaki ketika berjalan atau bersenam kerana ia mungkin lebih buruk daripada apa anda fikirkan. Anda mungkin menghidap penyakit aorta-iliak yang boleh menyebabkan saluran utama arteri pada pelvis yang menyalurkan darah ke kaki menjadi sempit dan tersumbat.

Apa itu penyakit aorta iliak? Seseorang itu menghidap penyakit aorta iliak apabila saluran darah (arteri iliak pada pelvis menjadi sempit atau tersumbat).

Aorta ialah salur darah paling besar dalam badan yang bermula pada ventrikal kiri jantung dan membawa darah beroksigen ke seluruh badan.

Aorta ialah salur darah (arteri) yang elastik dan boleh mengembang. Aorta ini akan berpecah kepada beberapa beberapa cabang yang bermula di bawah pusat. Cabang salur darah inilah yang dipanggil arteri iliak. Arteri iliak ini akan melalui pelvis (pinggul) dan ke kaki dan mempunyai lebih banyak cabang membentuk salur darah yang lebih halus untuk membawa darah ke jari kaki.

Arteri (salur darah) yang sihat sepatutnya mempunyai permukaan dinding dalaman yang licin, bersih dan tidak tersekat. Bagaimanapun, apabila usia meningkat, plak yang terdiri daripada kolesterol, kalsium dan tisu berserat mula berkumpul pada dinding salur darah.

Pengumpulan plak ini lama kelamaan akan menyebabkan salur darah menjadi sempit dan proses ini dipanggil aterosklerosis - sama seperti yang berlaku pada salur darah ke jantung. Kehadiran plak yang tebal mengakibatkan arteri menjadi keras dan sempit sehingga mengganggu kelancaran aliran darah ke kaki.

Apabila arteri iliak tersumbat, bekalan darah dan oksigen ke kaki terjejas. Akibatnya, kaki tidak lagi menerima bekalan darah dan oksigen yang mencukupi. Kekurangan oksigen inilah boleh menyebabkan rasa sakit. Dalam keadaan serius, sel-sel kaki akan mati menimbulkan gejala seperti kudis atau gangren. Bagaimanapun, keadaan ini jarang berlaku kecuali jika masalah dibiarkan melarat.

Ketua Jabatan Kardiologi Institut Jantung Negara (IJN), Datuk Dr Rosli Mohd Ali, berkata jika penyakit ini berlaku pada lelaki mereka boleh mengalami masalah mati pucuk dan dalam kes teruk, ia boleh menyebabkan kaki pesakit terpaksa dipotong akibat kematian tisu. Aorta iliak ialah sejenis penyakit arteri periferal (PAD). PAD ini mempunyai spektrum yang luas namun secara umumnya ia dikategorikan sebagai penyakit yang diakibatkan penyempitan salur darah.

Gangguan peredaran darah melalui arteri iliak ini boleh menyebabkan fungsi organ pelvis (seperti tiub fallopian, rahim, faraj, pundi kencing, testis, dubur dan zakar); kaki atau buah pinggang terjejas. Selain itu, penyakit aorta iliak ini juga boleh menyebabkan pesakit mengalami angin ahmar atau kegagalan fungsi buah pinggang.

Gejala

Gejala berlaku apabila anggota bawah badan tidak menerima bekalan darah dan oksigen. Antara gejala penyakit aorta iliak ialah:

Ø Sakit, kejang dan lenguh (pada bahagian bawah badan) - Biasanya pada peringkat awal gejala dialami ketika bersenam atau berjalan.

Ø Sakit ketika berjalan khususnya pada punggung, paha dan kaki. Sakit hilang jika berehat. Pada peringkat sederhana, kesakitan akan terasa walaupun berjalan dalam jarak dekat.

Ø Sakit pada kaki dan jari walaupun ketika berehat - tanda penyakit bertambah teruk.

Ø Kekejangan pada paha dan punggung

Ø Kekejangan pada kaki (bagi pesakit kencing manis)

Ø Bagi lelaki mereka mungkin mengalami masalah disfungsi erektil

Tanda peringkat teruk

Ø Kaki terasa sejuk, kebas dan sangat sakit

Ø Kulit menjadi kering, bersisik atau tapak kaki merekah. Keadaan ini meningkatkan risiko kepada jangkitan kuman yang menyebabkan kudis

Ø Kaki menjadi lemah

Ø Gangren (akibat kematian tisu)

Gejala yang disenaraikan di atas boleh memberi petanda kemungkinan lebih daripada satu arteri tersumbat.

Faktor risiko aorta iliak:

Ø Merokok

Ø Paras kolesterol tinggi

Ø Tekanan darah tinggi

Ø Obesiti

Ø Mempunyai sejarah keluarga menghidap penyakit jantung

Diagnosis dan rawatan

Walaupun berbahaya dan memberi kemudaratan kepada kehidupan pesakit tetapi penyakit ini sering tersalah diagnos atau tidak dikesan pengamal perubatan kerana gejala yang ditunjukkan mungkin kurang jelas atau pesakit sendiri menganggap ia sebagai masalah biasa yang berlaku dalam proses penuaan. Untuk mengenalpasti penyakit, doktor biasanya akan bertanya mengenai kesihatan pesakit secara keseluruhan (sama ada merokok, menghidap kencing manis atau tekanan darah tinggi), sejarah perubatan dan gejala yang dialami seperti bila ia mula berlaku dan kekerapan berasa sakit.

Malah, doktor juga akan menjalankan pemeriksaan nadi di beberapa tempat. Jika disyaki anda mengalami masalah aorta iliak barulah ujian selanjutnya dijalankan seperti mengambil tekanan darah pada buku lali dan lengan; ujian ultra bunyi dan angiografi.

Rawatan penyakit aorta iliak boleh membabitkan pembedahan atau prosedur minimum termasuk angioplasti dan stent atau pembedahan. Selain itu, pesakit juga perlu melakukan perubahan gaya hidup sebagai sebahagian daripada rawatan. Antara langkah yang paling penting ialah berhenti merokok kerana bahan kimia dalam asap rokok boleh merosakkan salur darah dan meningkatkan risiko komplikasi penyakit aorta iliak.

Pesakit juga disaran supaya mengekalkan berat badan seimbang, mematuhi jadual senaman yang dirancang (seperti berjalan sekurang-kurangnya tiga atau empat kali seminggu) serta makan makanan rendah lemak dan kaya serat. Makanan ini didapati mampu memperlahankan proses pengerasan salur darah dan mengambil ubat jika diperlukan.

Bagi pesakit kencing manis, mereka perlu mengawal paras gula kerana kencing manis yang tidak terkawal bukan saja boleh merangsang kemaraan penyakit aorta iliak tetapi boleh meningkatkan risiko kematian awal akibat serangan jantung.

Oleh: Ahmad Fitri Che Musa

Sumber: HarianMetro 30/12/2007